زیر ساختهای آموزش مجازی
بدون در نظر گرفتن زیرساختهای آموزش مجازی و اهداف آن،نمی توان به پیاده سازی و اثربخشی آن امیدوار بود. لازم است قبل از هر گونه تصمیم گیری، این زیر ساختارها را شناسایی و سپس نسبت به پیاده سازی آن در راستای اهداف آموزش مجازی اقدام نمود. شایان ذکر است اهداف آموزش مجازی با آموزش از راه دور اگر چه سنخیت دارد ولی متفاوت می باشد.
محسن گرامی عضو هیئت علمی دانشکده پست و مخابرات بحث آموزش مجازی در ایران جزو بحثهای روز است و اکثر صاحب نظران در این باره اظهار نظر می کنند.
اما در مورد آموزش مجازی اگر بخواهیم اصولی به آن بپردازیم باید به یک سری نکات که زیر ساختهای آن هستند توجه کنیم، این زیر ساختها عبارتند از:
1- زیر ساختهای «مخابراتی» که هر چند در ایران امکانات مخابراتی مطلوب نیست ولی با ورود تکنولوژیهای نوین در آینده نزدیک این ضعف برطرف خواهد شد و به احتمال قوی این بخش جلوتر از سایر بخشهای آموزش مجازی خواهد بود ولی متاسفانه در حال حاضر اساس کار آموزش مجازی را بر همین نکته یعنی تهیه سخت افزار و ایجاد ارتباطات مخابراتی گذاشته اند.
2- دومین مسئله « فنون همکاری» و یکی از مهمترین زیر ساختها است. این مبحثی است که اروپائیها خود حتی بیشتر از مفاد آموزشی روی آن تاکید دارند. به عنوان مثال فردی که پشت کامپیوتر نشسته و از طریق اینترنت در رشته ای دکترا گرفته است یعنی فردی که ارتباطات اجتماعی نداشته چگونه می تواند فردا مدیر موسسه یا سازمانی شود که 30 یا 40 نفر کارمند دارد و آن را هدایت و رهبری کند. «فنون همکاری» حتی در بخش مطالعات دسته جمعی و همکاری روی متون در درسها هم مطرح است.
3- نکته بعدی « مفاد آموزشی» است. مفاد آموزشی در آموزش مجازی با آموزش سنتی کاملا متفاوت است و با همین مفاد اگر بخواهیم آموزش مجازی راه بیندازیم اشتباه محض خواهد بود. مفهوم آموزش مجازی، تنها تبدیل متون درسی سنتی به متون کامپیوتری نیست، در آموزش مجازی 40 یا 50 درصد متن آموزشی از طریق استاد ارائه میشود و بقیه درس از طریق همکاری و ارتباط دانشجویان تعیین و تدوین میشود یعنی موضوع اصلی را استاد می گوید و بقیه موارد از طریق ایده ها، کارها، پژوهشها و تحقیقهای خود دانشجویان تکمیل می شود. بر همین اساس اینجا بار دیگر بحث «فنون همکاری» مطرح می شود. اگر دانشجویان با یکدیگر همکاری نداشته باشند آموزش مجازی موفق نخواهد بود. درحال حاظر یکی ازمشکلات مادردانشگاهها همین است که کارهای پژوهشی بسیار کم صورت می گیرد و موفقیتهایی هم که صورت گرفته، بیشتر صورت گرفته است. در آموزش مجازی بخش اصلی مبحث مطرح شده در کلاس را دانشجویان تعیین می کنند به طوری که به عنوان مثال مباحث صورت گرفته یا تحقیقها و پروژه های انجام شده روی یک واحد درسی در ترمهای بعدی متفاوت است.

به روز آوری اطلاعات

اطلاعات و مباحث انجام شده کاملا به روز و بر اساس ابداعات واکتشافات صورت گرفته است یا پیشرفتهایی که در آن زمینه به وجود آمده خواهد بود. بدین ترتیب گروههای تحصیلی با هم متفاوت خواهند بود، به عنوان مثال در درسی مثل کامپیوتر شاید گروهی علا قمند به کار در زمینه نرم افزار، عده ای سخت افزار و عده ای در زمینه »دادهها« باشند. بنابر این مفاد آموزشی نیز کاملا متفاوت خواهد بود.هدف آموزش مجازی، تبدیل آموزش سنتی به مجازی نیست بلکه آموزشهای تخصصی با شیوه های مدرن است. شعار آموزش مجازی آموزش برای همه کس و برای همه سنین است. ما باید ببینیم امکان ارائه چه چیزهایی از طریق آموزش سنتی وجود ندارد که آنها را از طریق آموزش مجازی ارائه کنیم. ما باید از امکانات در جهت بهبود، نه جایگزین کردن آنها استفاده کنیم.بعضی از کشورها که مشکل کمبود دانشجو دارند آموزش مجازی را جایگزین آموزش سنتی کرده اند، چون مقرون به صرفه نخواهد بود برای درسی با دو نفر در یک منطقه کلاس دایر کنند و استاد بفرستند، اما در ایران ما مشکل تراکم دانشجو داریم و با اعزام یک استاد پروازی به دورترین نقطه، امکان تشکیل کلاس با ظرفیت کامل هست. پس ما نباید آموزش مجازی در ایران را از روی آموزش مجازی کشورهای غربی کپی برداری کنیم، چون هدف ما متفاوت از هدف آنهاست.هدف آموزش مجازی در ایران باید روی دروس و رشته هایی متمرکز شود که امکاناتمان کمتر است و یا سیستم آموزش سنتی ما جوابگو نیست.

سایر کاربردها

در خصوص سایر کاربردهای آموزش مجازی ما حتی میتوانیم برای افزایش مهارت کارمندان و کارگران از این شیوه استفاده کنیم و آموزشهای خاصی را برای شاغلین در سازمانها، برای به روز کردن اطلاعات و مهارتهایشان ارائه دهیم. الان تلاش میشود ارتباط از طریق کامپیوتر افزایش یابد یعنی کتابی که قیمتش 2000 تومان است روی کامپیوتر گذاشته اند و دانشجو مجبور است برای Download کردن آن از طریق اینترنت 4000 تومان پول بدهد. آموزش سنتی باید ادامه یابد، آموزش مجازی هرگز جایگزین آموزش سنتی نخواهد شد. به همین دلیل برای آموزش مجازی یا باید وزارتخانه جداگانه ای داشته باشیم یا این که آن را مستقیما در یک زیرشاخه مستقل زیر نظر «آموزش عالی» یا «IT» قرار دهیم، مثل دانشگاه پیام نور که مستقلا زیر نظر وزارت آموزش عالی کار می کند.
--------------------------------------------------------------------------------